సర్వాపూర్వమియం యేషాం ఆసీత్ కృత్స్నా వసుంధరా |
ప్రజాపతిం ఉపాదాయ నృపాణాం జయశాలినామ్ ||

ఈ సమస్త భూమండలము ప్రజాపతి మొదలుకుని చాలామంది జయశీలురైన రాజులు పరిపాలించిరి.వారిలో సగరుడు అను రాజు సుప్రసిద్ధుడు. అ సగరుని అరువదివేల కుమారులు సాగరము తవ్విరి

బాలకాండ
ఐదవ సర్గ

ఈ సమస్త భూమండలము ప్రజాపతి మొదలుకుని చాలామంది జయశీలురైన రాజులు పరిపాలించిరి.వారిలో సగరుడు అను రాజు సుప్రసిద్ధుడు. అ సగరుని అరువదివేల కుమారులు సాగరము తవ్విరి. అట్టి ఈ ఇక్ష్వాకు వంశములో పలువురు మాహాత్ములు జన్మించిరి. అట్టి రాజుల కథయే రామాయణము అనబదడినది. అది పూర్తిగా చెప్పుచున్నాము . అది ధర్మ కామర్థములను ప్రతిపాదించును . నిశ్చలమనస్సుతో వినతగినది.

సరయూనదీతీరములో కోసల అను పేరుగల దేశము కలదు. అది ధనధాన్యములతో సంతుష్ఠులైన జనులతో కలదు.
అచ్చట అన్ని లోకములలో ప్రసిద్దమైన అయోధ్యా అను పేరుగల నగరము కలదు. అది మానవేంద్రుడైన మను స్వయముగా నిర్మించెను. ఆ నగరము పన్నెండు యోజనముల పొడవు మూడు యోజనముల వెడల్పు గలగి మిక్కిలి విశాలముగా మహావీధులతో విలసిల్లు చున్నది.

ఆ నగరములో విడివిడిగా విశాలముగా నున్న పెద్ద రాజమార్గములు జలముతో తడిసిన పుష్పములతో నిండి శోభించుచున్నవి . అట్టి రాజ్యమును దశరథమహారాజు ఇంద్రుడు స్వర్గమును వృద్ధి చేసినటుల మరింత వృద్ధిచేసెను. ఆ పురము ద్వారములతోడనూ తోరణములతోడనూ , వరుసలుగా నిర్మించిన అంగళ్ళతోనూ శోభించుచుండెను. అచట అన్ని రకముల యంత్రములు ఆయుధములు కలవు. అన్ని కళలో నిపుణులైన శిల్పులు కలరు. అందు స్తుతి పాఠకులు వందిమాగధులు కలరు. ఆ నగరము లక్ష్మీ సంపదలతో శోభిల్లుచుండెను. ఏత్తైన కోట బురుజులతో , ధ్వజములతో , వందలకొలదీ శతఘ్నులతో విరాజిల్లుచుండెను.

ఆ నగరము కళాకుశలురైన నటుల సంఘములతో శోభిల్లిచుండెను. అచట మామిడిపండుతోటలు, చుట్టూ వడ్డానమువలె ప్రాకారము గలవు. దుర్గము గంభీరమైన పరిఘతో కూడి శతృవులకు దుర్భేద్యముగా వుండెను. ఆ నగరము ఏనుగులు అశ్వములు వృషభములు ఒంటెలు తో నిండియుండెను. పన్నులు చెల్లించుటకు వచ్చిన సామంతరాజుల సంఘములతో నిండియుండెను. అనేక దేశములనుంచి క్రయవిక్రయముల కొ్రకై వచ్చిన వ్యాపరులతో నిండియుండెను. రత్నములతో నిండిన రాజగృహములతో, పర్వతములతో, అంతస్తులతోగూడిన మేడలతోను ఇంద్రునియొక్క అమరావతి వలే శోభిల్లుచుండెను.

అష్టపదాకారములో నున్న గృహములతోనూ , అందమైన నారీమణులతోవున్న గృహములతోనూ, అన్నిరకములైన రత్నములతో ఆకాశము అంటుచున్నభవనములతో ఆ నగరము శోభిల్లుచుండెను. అచటి గృహస్థుల ఇళ్ళు ఎట్టి దోషములు లేకుండా సమస్థలముపై నిర్మింపబడియుండెను. మంచి వరిబియ్యముతో మధురమైన చెఱుకురసపు జలములతో సమృద్ధిగా శోభిల్లుచుండెను. దుందుభులనాదముతో మృదంగధ్వనులతో వీణానాదములతో మద్దెల ధ్వనులతో అ మహానగరము మాఱుమోగుచుండెను. సిద్ధపురుషులకు తపో ఫలముగా లభించిన దివ్యమైన భవనములవలె ఆ నగరమునందలి గృహములు బారులు తీరి ఉత్తములగు మనుష్యులతో నిండియుండెను.

ఆ నగరమందలి యోధులు శస్త్ర అస్త్ర విద్యలలో ఆరితేరినవారు. సమర్ఠులు . శబ్దభేధివిద్యా నిపుణులు. చేతితోనే యుద్ధముచేయగలవారు . కాని వారు నిస్సహాయులు , ఒంటరిగానున్నవారిని పారిపోవుచున్నవారిని చంపెడువారు కాదు. వనమునందు మత్తిల్లి గర్జించు సింహములను , పెద్దపులులను, అడవి పందులను , ఆ ధీరులు తమశస్త్రములతో బాహుబలములతో సంహరించుచుండిరి. అట్టి వేల కొలది యోధులతో నిండియున్న ఆ నగరమును ఆ దశరథమహారాజు పరిపాలించుచుండెను.

అచటి ద్విజోత్తములు నిత్యాగ్నిహోతృలు, గుణసంపన్నులు , వేదవేదాంగములందు పండితులు. సత్యము పలుకుటలో నిరతులు. కొల్లలుగా దానము చేయువారు. మహర్షులతో సమానులు. వారు సాక్షాత్తుగా మహర్షులే !

అచటి ద్విజోత్తములు నిత్యాగ్నిహోతృలు, గుణసంపన్నులు , వేదవేదాంగములందు పండితులు. సత్యము పలుకుటలో నిరతులు. కొల్లలుగా దానము చేయువారు. మహర్షులతో సమానులు. వారు సాక్షాత్తుగా మహర్షులే !

|| శ్రీమద్వాల్మీకి రామాయణములో ఇదవ సర్గ సమాప్తము ||

తామగ్నిమద్భిః గుణవద్భిరావృతాం
ద్విజోత్తమైః వేద షడంగ పారగైః |
సహస్రదైస్సత్య రతైర్మహాత్మభిః
మహర్షికల్పైః ఋషిభిశ్చ కేవలైః ||

తా|| అచటి ద్విజోత్తములు నిత్యాగ్నిహోతృలు, గుణసంపన్నులు , వేదవేదాంగములందు పండితులు. సత్యము పలుకుటలో నిరతులు. కొల్లలుగా దానము చేయువారు. మహర్షులతో సమానులు. వారు సాక్షాత్తుగా మహర్షులే !

|| ఓమ్ తత్ సత్ ||